Rơ le nhiệt độ dùng để đặt nhiệt độ trong tủ lạnh theo nhu cầu sử dụng. Nó tự động đóng điện cho tủ lạnh khi nhiệt độ trong tủ lạnh cao hơn nhiệt độ đặt và tự động cắt điện khi nhiệt độ trong tủ thấp hơn nhiệt độ cài đặt, bằng cách này nó duy nhiệt độ trung bình trong tủ không thay đổi.

    Ở hình dưới là một ví dụ nhiệt độ buồng lạnh yêu cầu -10oC, vi sai đóng ngắt (+ -) 3oC thì buồng đạt lạnh khi nhiệt độ xuống -13oC (ngắt) và thiếu lạnh khi nhiệt độ tăng lên -7oC (đóng), vi sai 6oC.

      Ta thấy vi sai nhiệt độ là 6oC thì máy nén chỉ làm việc 1 lần đóng ngắt. Nếu yêu cầu vi sai nhỏ hơn, chẳng hạn 2oC hay nhiệt độ trong phòng phải khống chế trong khoảng -10 (+ -) 1oC thì số lần đóng ngắt của thermostat tăng lên đến 4 lần và tương tuổi thọ rơ le giảm 4 lần. Tuổi thọ máy nén cũng giảm.

      Có nhiều kiểu thermostat làm việc theo các nguyên lý khác nhau nhưng sử dụng phổ biến trong tủ lạnh vẫn là loại rơ le nhiệt độ kiểu áp lực. 

- Nhìn chung rơ le nhiệt độ có một bầu cảm biến ở bên trong có chứa chất lỏng dễ bay hơi (hệ số giãn nở nhiệt lớn), nối thông với một hộp xếp. Khi nhiệt độ thay đổi làm cho áp suất trong bầu cảm biến thay đổi và làm co giãn hộp xếp. Chính  sự co giãn này tác động đóng ngắt mạch điện.

- Để cho sự đóng ngắt dứt khoát không gây tia lửa điện người ta thường bố trí cơ cấu đòn bẩy và khớp lật hoặc nam châm.

- Để có thể điều chỉnh nhiệt độ trong buồng, chẳng hạn không phải -10oC nữa mà là -20oC, người ta bố trí thêm hệ thống lò xo và vít điều chỉnh. Khoảng điều chỉnh này của rơ le nhiệt độ là từ nhiệt độ thấp đến nhiệt độ cao nhất cho phép trong tủ.

- Bầu cảm biến 1 đặt gần dàn lạnh, được nối với ống xếp 3 bằng ống 2. Bên trong cụm này có nạp chất khí với hệ số giãn nở nhiệt lớn. Tiếp điểm động 4 được gắn trên buồng xếp.
- Khi nhiệt độ trong tủ lạnh giảm, áp lực khí trong buồng xếp giảm làm buồng xếp co lại theo hướng trục đóng hệ thống tiếp điểm, cấp điện cho máy nén chạy. Quá trình này thực hiện tự động, nhằm duy trì nhiệt độ trong tủ theo trị số đặt trước. Núm vặn 7 để điều chỉnh độ căng của lò xo 6 nhằm thay đổi áp lực (tỉ lệ thuận với nhiệt độ trong tủ lạnh) để điều chỉnh nhiệt độ trong tủ. Thông thường núm chỉnh được chia thành các nấc để biết trị số đặt: Lạnh thấp, lạnh thường và lạnh sâu. Ở một số tủ cụm điều chỉnh (vỏ 8) nằm trên nóc, phía trong, còn các tủ đời mới, cụm điều chỉnh nằm bên trong tủ.

Phương pháp kiểm tra

– Trực quan: Ống chứa môi chất không bị móp méo, đầu cảm biến không bị xì, các bộ phận khác vận hành trơn trượt.
– Dùng Ω kế kiểm tra tiếp điểm điện ở nhiệt độ bình thường tiếp điểm thường đóng.
– Đưa đầu cảm biến đặt dưới dàn lạnh núm điều chỉnh ở mức lạnh ít nhất, đến nhiệt độ tương ứng tiếp điểm điện mở ra đó là rơ le nhiệt độ tốt.

Các hư hỏng thường gặp và phương pháp khắc phục


1 Ống mao dẫn và đầu cảm biến nhiệt bị xì, trong hệ thống không còn môi chất mất tác dụng cảm nhiệt, hộp xếp bị xẹp và tiếp điểm điện luôn đóng không cắt điện của máy nén.
- Thay mới cùng công suất điện và chủng loại.
2. Đầu cảm biến nhiệt gắn không đúng vị trí cũng gây ra những trục trặc về độ lạnh của tủ lạnh.
- Nên gắn trên thành dàn bay hơi vị trí hơi hút về máy nén. Nếu tủ lạnh làm việc quá nhiều chu kỳ có thể lót một tấm nhựa giữa đầu cảm biến và thành dàn để giảm chu kỳ làm việc. Nên gắn chắc chắn, đầu cảm biến nhiệt lỏng lẻo có thể làm cho độ lạnh trong tủ xuống quá mức cần thiết.
3. Vít điều chỉnh bị hỏng hoặc không chính xác.
- Điều chỉnh lại bằng các thiết bị điều chỉnh chuyên dụng, có thể thay mới cùng chủng loại.
4. Mặt tiếp điểm bị hỏng:
- Liên tục đóng vì bị cháy dính, không ngắt được.
- Liên tục mở không đóng được vì bị kẹt hoặc cháy hỏng tiếp điểm. Dùng giấy giáp đánh tiếp điểm, tra một chút dầu, cồn để rửa thật sạch. Nếu không được cần thay mới.
5. Bị chạm vỏ.
- Tháo ra, lau chùi, thay thế. Nếu không được phải thay mới

Trên đây là một số kinh nghiệm "EBOOKBKMT" muốn chia sẻ cho các bạn. Rất mong có những đóng góp từ các bạn cùng chuyên ngành để hoàn thiện bài viết đầy đủ hơn nữa.

Chúc các bạn thành công!